လူဦးရေနှင့်အိမ်အကြောင်းအရာသန်းခေါင်စာရင်းကောက်ယူနိုင်ခြင်း မရှိခဲ့သည်မှာ ဆယ်စုနှစ်ကြာပြီးနောက် ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတွင် သန်းခေါင်စာရင်းကောက်ယူခြင်းကို ၂၀၁၄ ခုနှစ် မတ်လ ၃၀ ရက်မှ ဧပြီလ ၁၀ ရက်နေ့အထိ ဆောင်ရွက်ခဲ့ပါသည်။ ပွင့်လင်းမြင်သာမှုရှိစေရန်နှင့် စာရင်းကောက်ယူပုံကို ပိုမိုနားလည်နိုင်ရန်အတွက် လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးနှင့်ပြည်သူ့အင်အားဝန်ကြီးဌာနသည် လွတ်လပ်သောစောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့တစ်ဖွဲ့ကို သန်းခေါင်စာရင်းကောက်ယူမှုအား လေ့လာပေးရန် ဖိတ်ခေါ်ခဲ့ပါသည်။ ထိုအဖွဲ့တွင် အတွေ့အကြုံရှိသော လေ့လာသူ ၄၇ ဦး ပါဝင်၍ ၂၃ ဦးသည် နိုင်ငံတကာမှဖြစ်ပြီး ၂၄ ဦးမှာ မြန်မာနိုင်ငံမှ ဖြစ်ပါသည်။ထိုလေ့လာသူများမှာ စာရင်းအင်း ပညာရှင်များ၊ သန်းခေါင်စာရင်း ကျွမ်းကျင်သူများ၊ လူဦးရေပညာရှင်များနှင့် လူမှုရေးသိပ္ပံပညာရှင်များ ဖြစ်ကြပါသည်။

ဤစာတမ်းသည် သန်းခေါင်စာရင်း စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့၏ တွေ့ရှိချက်များကို အကျဉ်းချုပ် ဖေါ်ပြထားခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ ဖတ်ရှုသူများ ပိုမိုရှင်းလင်းစွာ နားလည်နိုင်စေရန်အတွက် စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့၏ ဖော်ပြချက်များ သာမက ရှင်းပြရန်လိုအပ်သည့် အခြားအချက်အလက်များကိုလည်း ထည့်သွင်းဖေါ်ပြထားပါသည်။

သန်းခေါင်စာရင်း စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့၏ ရည်ရွယ်ချက်များမှာ ရွေးချယ်ထားသောမြို့နယ်နှင့် စာရင်းကောက်ကွက်များတွင်သန်းခေါင်စာရင်းကောက်ယူခြင်းကို နိုင်ငံတကာစံနှုန်းများ၊ မြန်မာနိုင်ငံ၏ နည်းဥပဒေများနှင့်အညီ ကောက်ယူခြင်းရှိ/မရှိ ကြည့်ရှုလေ့လာရန်၊ သန်းခေါင်စာရင်းလုပ်ငန်း၏ ယုံကြည်စိတ်ချရမှုနှင့်ပွင့်လင်းမြင်သာမှုအား တိုးတက်စေရန်၊ သန်းခေါင်စာရင်း ကောက်ယူနေစဉ် အစိုးရအား သတင်းအချက်အလက်များ မှန်မှန်ပေးသွားရန်နှင့် အနာဂတ်တွင်ဆောင်ရွက်မည့် သန်းခေါင်စာရင်းလုပ်ငန်းများအတွက် အထောက်အကူဖြစ်စေမည့် အတွေ့အကြုံများနှင့် ကောင်းမွန်သော အလေ့အထများကို မှတ်တမ်းတင်နိုင်ရန်တို့ ဖြစ်ကြသည်။

လေ့လာသူများသည် မြန်မာနိုင်ငံရှိ ပြည်နယ်နှင့် တိုင်းဒေသကြီး ၁၅ ခုလုံးသို့ သွားရောက်ခဲ့ကြပြီး ခရိုင်ပေါင်း ၄၁ ခု (စုစုပေါင်း၏ ၅၅%)၊မြို့နယ်ပေါင်း ၁၂၁ မြို့နယ် (စုစုပေါင်း၏ ၃၇%) နှင့် စာရင်းကောက်ကွက်ပေါင်း ၉၀၁ (စုစုပေါင်း၏ ၁.၁%) တွင်ကြည့်ရှုလေ့လာခဲ့ကြပါသည်။ တစ်နိုင်ငံလုံးတွင် တွေ့ဆုံမေးမြန်းမှုပေါင်း ၂၁၉၃ ခု (၂၁၇၇ ခုကို အစအဆုံး၊ ၁၆ခုကို တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း) ပြုလုပ်လေ့လာခဲ့ပါသည်။ အဖွဲ့အနေနှင့် ဤလေ့လာမှုမှာ “သန်းခေါင်စာရင်း ကောက်ယူခြင်းကို စောင့်ကြည့်လေ့လာရာတွင် အခြားနိုင်ငံများနှင့်နှိုင်းယှဉ်မှုအရ ကြီးမားသော နမူနာ” ဖြစ်ကြောင်းကို အသိအမှတ်ပြုခဲ့ပါသည်။ ထို့ကြောင့် တွေ့ရှိချက်များသည် ဆက်လက်ဆောင်ရွက်နေသည့်သန်းခေါင်စာရင်း လုပ်ငန်းစဉ်များအတွက် အသုံးဝင်နိုင်ပါသည်။ အထူးသဖြင့် ဆက်လက်ဆောင်ရွက်မည့်အဆင့်များ၊ အထူးသဖြင့် အချက်အလက်များ ဆန်းစစ်လေ့လာခြင်း လုပ်ငန်းစဉ်အတွက် ကောက်ယူခဲ့သည့် အချက်အလက်များ၏ အရည်အသွေးအပေါ်တွင် အကောင်းဘက်မှဖြစ်စေ၊ အဆိုးဘက်မှဖြစ်စေ သက်ရောက်မှုရှိနိုင်သည့် အကြောင်းအရာများအား ပိုမိုသိရှိနားလည်စေနိုင်ပါသည်။

ခြုံငုံဖေါ်ပြရလျှင် စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့၏ တွေ့ရှိချက်များအား သန်းခေါင်စာရင်းကောက်ယူနေစဉ် အစိုးရထံ အချက်အလက်များ မှန်မှန်ပေးသွားနိုင်ခဲ့ခြင်းဖြင့် လိုအပ်သည့်နေရာများတွင် ပြင်ဆင်ဆောင်ရွက်မှုများကို ပြုလုပ်စေနိုင်ခဲ့သောကြောင့် အရေးကြီးသောအခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ခဲ့သည်။ ထို့ပြင် အနာဂတ်တွင် မြန်မာနိုင်ငံ၌ ဆောင်ရွက်မည့် သန်းခေါင်စာရင်းလုပ်ငန်းများနှင့် ကြီးမားသော စာရင်းကောက်ယူမှုလုပ်ငန်းများအတွက် ရရှိခဲ့သော သင်ခန်းစာများနှင့် ကောင်းမွန်သောအလေ့အထများကို မှတ်တမ်းတင်နိုင်ခဲ့သဖြင့် စွမ်းဆောင်ရည် တည်ဆောက်မှုကိုလည်း အထောက်အကူဖြစ်စေပါသည်။

စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့သည် လက်တွေ့စမ်းသပ်မှုများ ပြုလုပ်ပြီးသည့် တီမောလက်စတေ၊ ဆူဒန်၊ ကိုဆိုဗို၊ မက်ဆီဒိုးနီးယားနှင့် ဘော့စနီးယား၊ ဟာဇီဂိုးဗီးနား၊ နိုင်ဂျီးရီးယား၊ ဂါနာနိုင်ငံများ အပါအဝင် မြန်မာနိုင်ငံနှင့် နောက်ခံအခြေအနေတူညီသည့် နိုင်ငံအချို့တွင် အောင်မြင်စွာအသုံးပြုခဲ့သည့်နည်းလမ်းကို လျော်ညီအောင်ပြင်ဆင်၍ ဤလေ့လာရေးလုပ်ငန်းအတွက် အသုံးပြုခဲ့ပါသည်။ အဖွဲ့ခွဲများအကြား ဓမ္မဓိဋ္ဌာန်ကျစွာလေ့လာနိုင်ပြီး အနည်းဆုံးအနေနှင့် လေ့လာရမည့်အကြောင်းအရာများ တစ်ပြေးညီဖြစ်စေရန်၊ မတူညီသောဒေသများမှလေ့တွေ့ရှိချက်များအား နှိုင်းယှဉ်နိုင်ရန်နှင့် အဖွဲ့အသီးသီးမှ အစီရင်ခံတင်ပြကြရာတွင် လွယ်ကူစေရန်တို့အတွက် လေ့လာသူများသည် စံပြုနည်းလမ်းများကို အသုံးပြုခဲ့ကြပါသည်။

စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့၏ တွေ့ရှိချက်များ

ခြုံငုံ၍ပြောဆိုပါက စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့အနေနှင့် မြန်မာနိုင်ငံ၏ သန်းခေါင်စာရင်းကောက်ယူခြင်းကို အောင်မြင်ပြီး နိုင်ငံတကာစံနှုန်းနှင့်ညီညွတ်သည်ဟု သုံးသပ်ပါသည်။ ချွင်းချက်အနေနှင့့် ရခိုင်ပြည်နယ်တွင် မိမိတို့ကိုယ်ကို ရိုဟင်ဂျာဟု သတ်မှတ်ဖေါ်ပြလိုသူများက စာရင်းအကောက်မခံခဲ့ခြင်းနှင့် KIO ထိန်းချုပ်မှုအောက်တွင်ရှိသော ကချင်ပြည်နယ် ဒေသအချို့တွင် စာရင်းမကောက်ယူနိုင် ခြင်းများ ရှိခဲ့ပါသည်။

သန်းခေါင်စာရင်းကောက်ယူခြင်းနှင့် စာရင်းအင်းဆိုင်ရာလုပ်ငန်းများအတွက် နိုင်ငံအသီးသီးနှင့်အဖွဲ့အစည်း အသီးသီးမှ အဖွဲ့ဝင် ၁၅ ဦး ပါဝင်သော နိုင်ငံတကာ နည်းပညာအကြံပေးဘုတ်အဖွဲ့ (International Technical Advisory Board – ITAB) သည် ပြည်သူ့အင်အားဦးစီးဌာနနှင့် တွဲဖက်ကာ စာရင်းမကောက်ယူနိုင်ဘဲ ကျန်ခဲ့သည့်ဒေသများမှ လူဦးရေကို နီးစပ်မှန်ကန်စွာ ခန့်မှန်းနိုင်မည့် နည်းလမ်းများအား ရှာဖွေကြမည်ဖြစ်ပါသည်။

သန်းခေါင်စာရင်းကောက်ယူခြင်းလုပ်ငန်းစဉ်အား လွတ်လပ်စွာ ဆန်းစစ်သုံးသပ်ရန်အတွက်လည်း စီစဉ်ထားပြီး ဖြစ်ပါသည်။ ထို့ပြင်အချက်အလက်များအား ဆန်းစစ်လေ့လာသည့်အဆင့်တွင် အသက်အရွယ်၊ မသန်စွမ်းမှု အခြေအနေနှင့် ပြောင်းရွေ့သွားလာခြင်းတို့ကဲ့သို့ စာရင်းကောက်ယူရာတွင် ခက်ခဲနိုင်သည့် အချက်အလက်အချို့အတွက် အမှားအယွင်းများတွေ့ရှိခဲ့ပါက ပြန်လည်ပြင်ဆင်နိုင်ရန် အရည်အသွေးစစ်ဆေးခြင်းကိုလည်း ဆောင်ရွက်မည်ဖြစ်ပါသည်။ ထိုလုပ်ငန်းစဉ်အတွက် နိုင်ငံတကာမှလက်ခံထားသော လူဦးရေဆိုင်ရာ ဆန်းစစ်မှု နည်းလမ်းများကို အသုံးပြုမည် ဖြစ်ပါသည်။

စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့၏ အဓိကတွေ့ရှိချက်အချို့မှာ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်ပါသည်။

သန်းခေါင်စာရင်းလုပ်ငန်းအား လူထုအသိပညာပေးခြင်း

သန်းခေါင်စာရင်းလုပ်ငန်းအား လူထုအသိပညာပေးခြင်းနှင့် လူအများ သိရှိစိတ်ဝင်စားစေရန် လှုပ်ရှားဆောင်ရွက်မှုများနှင့် စပ်လျဉ်း၍ အဖွဲ့၏လေ့လာတွေ့ရှိချက်မှာ လေ့လာခဲ့သည့်နေရာများ၏ ၉၂% တွင် လူထုအသိပညာပေးပစ္စည်း သို့မဟုတ် လုပ်ငန်းများရှိနေသဖြင့် ချီးကျူးထိုက်ကြောင်း ဖေါ်ပြပါသည်။ ပိုစတာ၊ ဆိုင်းဘုတ်ကြီးများနှင့် လက်ကမ်းစာစောင်များကို ကျယ်ပြန့်စွာ တွေ့မြင်နိုင်၊ လက်လှမ်းမီ ရရှိနိုင်ကြသည်။ (ပိုစတာများကို သစ်ပင်များနှင့် အများနှင့်သက်ဆိုင်သောနေရာများတွင် တွေ့ရပြီး နဖူးစည်းစာတမ်းများ၊ ဆိုင်းဘုတ်ကြီးများကို လူအများ သွားလာသည့်လမ်းများတွင် တွေ့ရသည်။)

(နယ်မြေအနေအထား သို့မဟုတ် စာတတ်မြောက်မှု နည်းပါးခြင်းတို့ကြောင့်) ပုံနှိပ်ပစ္စည်းများဖြင့် အသိပေးရန် မလွယ်ကူသောလူထုအတွက် ရေဒီယို၊ ရုပ်မြင်သံကြားနှင့် ကြေညာချက်များမှတစ်ဆင့် ကျယ်ပြန့်စွာ အသိပေးခဲ့ပါသည်။ “ကျော်ကြားသော အနုပညာရှင်များပါဝင်သည့် ဖျော်ဖြေပညာပေးယာဉ်ခရီးစဉ်” မှာလည်း နိုင်ငံတစ်ဝှမ်း မြို့နယ်၊ ကျေးရွာများသို့ သွားရောက်ကာသန်းခေါင်စာရင်းကောက်ယူမှုနှင့်ပတ်သက်၍ ပြည်သူအများသိရှိအောင် ဆောင်ရွက်ပေးခဲ့သည်။ ထိုခရီးစဉ်များအတွက် ရုပ်မြင်သံကြားမှ နေ့စဉ်ထုတ်လွှင့်ပေးမှုများမှာလည်း စိတ်ဝင်စားမှု အများအပြားရရှိစေခဲ့ပါသည်။ လူသိများသော လူရွှင်တော်များနှင့် တေးသံရှင်များက အဆိုပါခရီးစဉ်ဖြင့်လိုက်ပါပြီး တေးသီချင်းများဖြင့်ဖျော်ဖြေခြင်း၊ ဉာဏ်စမ်းပဟေဠိများ မေးမြန်းခြင်းနှင့် လက်ဆောင်ပစ္စည်းများ ပေးအပ်ခြင်းတို့ကို ပြုလုပ်ခဲ့ကြပါသည်။